خستگي واژه‌اي است كه براي توصيف احساس بي‌حالي يا نداشتن انرژي به كار مي‌رود. بسياري از ما دچار اين مشكل هستيم. خستگي در وسط روز كاري، مشكل زيان‌باري است كه هم عملكرد شما را تضعيف مي‌كند و هم باعث مي‌شود ديگران شما را تنبل فرض كنند. بدتر از همه اين است كه نمي‌دانيد چرا هميشه احساس خستگي مي‌كنيد. آيا اين خستگي ناشي از كمبود خواب است يا مي‌تواند دليل ديگري داشته باشد؟ در اين مقاله شما را با علل خستگي و درمان بي حالي و كسالت آشنا ميكنيم.
زندگي ما هرچه باشد، ساده نيست. اغلب ما گهگاه يا شايد هميشه، احساسِ بي‌حالي و خستگي ميكنيم. خستگيِ واقعي چيزي بيش از احساس خواب‌آلودگي است و ناخواسته فكر شما را درگير غلتيدن در رختخواب و فراموش كردن كارهاي روزمره مي‌كند.
احساس خستگي به طور نامحسوس در زندگي روزانه‌ي ما رخنه كرده است و سلامتي فيزيكي و رواني ما را آن‌قدر تحت تأثير قرار داده است كه انجام كارهاي روزمره را، اگر نگوييم غيرممكن، اما سخت كرده است.
مشكلات ما با خستگي، روابط‌مان با ديگران را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد. ديگران احساس خستگي وحشتناك ما را درك نمي‌كنند، مگر اينكه خودشان آن را تجربه كنند و تا وقتي كه اين احساس را تجربه نكنند، شما از ديد آنها فقط يك فرد تنبل به نظر مي‌رسيد كه فكر و ذكرش خوابيدن است.
علت بي‌حالي
كنترلِ خستگي كار سختي است، چون نشانه يا وضعيت بسيار مبهمي است. خستگي انواعي دارد، مثلا: خستگي فيزيكي، خستگي احساسي، خستگي به عنوان نشانه‌ي يك بيماري و خستگي به عنوان خودِ بيماري.
اين احتمال هم وجود دارد كه خستگي، از علائم افسردگي يا قند خون پايين باشد. براي اينكه بتوانيد اميدي به از بين بردن احساس خستگي داشته باشيد، نخست بايد به پزشك مراجعه كنيد.
درمان بي‌حالي
اگر افسرده هستيد، بايد به روان‌شناس مراجعه كنيد.
۱. بالا بردن فعاليت فيزيكي و جنب و جوش
متأسفانه نسخه‌‌اي كه همه‌ي ما براي درمان بي حالي و كسالت مي‌پيچيم، اين است كه فورا چرتي بزنيم تا سرحال شويم.
اما آيا تا به حال دقت كرده‌ايد كه وقتي تمام روز به خاطر بيماري در رختخواب دراز مي‌كشيد، احساس خستگي و بي‌حالي شما بيشتر مي‌شود؟ سرتان گيج مي‌رود و سردرد خفيفي را احساس مي‌كنيد و به جاي اينكه انرژي بگيريد و سرحال شويد، انگار همه‌ي انرژي بدن‌تان تحليل رفته است. دليلش اين است كه تأثيرِ استراحت يا خوابيدن بيش از حد، درست برعكس چيزي است كه ما انتظار داريم، در حالي‌كه اين حركت و جنب و جوش است كه انرژي ما را تقويت مي‌كند.
اگر احساس خستگي مي‌كنيد و رَمق كار كردن نداريد، شايد با قرار گرفتن در معرض هواي تازه به راحتي بتوانيد به جسم و ذهن‌تان طراوت بدهيد. بهتر است به جاي استراحت مطلق، به خودتان پاداش بدهيد، يعني هر از گاهي از جايتان بلند شويد و هواي تازه‌اي بخوريد تا تأثير طراوت‌بخش آن را در خودتان احساس كنيد.
اين كار به سبب آزاد شدن اندورفين باعث بهتر شدن خلق و خوي شما مي‌شود. فراموش نكنيد كه غم و افسردگي، عوامل زمينه‌سازِ خستگي هستند.
نكته: با اينكه شما در درازمدت، از جنب و جوش خود احساس سرزندگي مي‌كنيد، اما در صورتي كه بيش از حد به فعاليت فيزيكي بپردازيد، ممكن است دچار خستگي مفرط شويد.
ابزار لازم:
- يك جفت كفش پياده‌روي مناسب.
دستورالعمل:
براي بالا بردن انرژي، به ويژه در درازمدت، ورزشِ «منظم» اهميت بسيار زيادي دارد. اگر فكر مي‌كنيد حوصله‌ي ورزش كردنِ زياد را نداريد، پس در آغازِ كار، بيش از حد ورزش نكنيد. فقط كفش‌تان را بپوشيد و از خانه بيرون برويد. حتي قدم زدنِ ساده هم بهتر از اين است كه هيچ فعاليتي نكنيد. اگر هوا مساعد نيست يا فصل سرماست، ورزش را همراه با موسيقي، به طور منظم در خانه انجام بدهيد. رفته رفته با عادت كردن به ورزش، بر سطح فعاليت خود بيفزاييد.
۲. نوشيدن آب سيب‌زميني
شايد حتي فكرِ خوردنِ يك ليوان آب سيب‌زميني چندان خوشايند نباشد، اما آب سيب‌زميني يك درمان خانگي عالي براي درمان بي حالي و كسالت است. انداختن چند برش سيب‌زميني در ليوان آب، آن را به يك نوشيدني سرشار از پتاسيم تبديل مي‌كند كه باعث مي‌شود كمتر احساس خستگي و تنبلي كنيد، زيرا اين نوشيدني يك ماده‌ي معدني را وارد بدن مي‌كند كه بسياري از افراد، مقادير كافي از آن را دريافت نمي‌كنند.
بدن، پتاسيم را نيز مانند منيزيم توليد نمي‌كند و ما بايد آن را از منابع خارجي دريافت كنيم. از آنجا كه رژيم غذاييِ اين روزها به لحاظ مواد مغذي، كم‌مايه است، تعجبي ندارد كه بدن‌مان دچار كمبود پتاسيم باشد.
پتاسيم به تنهايي به شما انرژي نمي‌دهد، اما همراه با منيزيم (همين‌طور كلر و كلسيم)، الكتروليتي را ايجاد مي‌كند كه براي عملكرد درست سلول‌ها و آزادسازي انرژي و هدايت الكتريسيته، حياتي است. بدون پتاسيم، عضلات ما به درستي حركت نخواهند كرد و تكانه‌هاي عصبي ما به درستي فعال نمي‌شوند.
با دريافت مقدار مناسبي پتاسيم، مي‌توانيد احساس بي حالي و كسالت هميشگي خود را از بين ببريد.
مواد لازم:
- ۱ عدد سيب‌زميني با پوست؛
- ۱ ليوان آب تازه.
دستورالعمل:
سيب‌زميني را قطعه قطعه كنيد (نيازي به كندن پوست آن نيست) و آن را داخل ليوان آب بريزيد و يك شب تا صبح در يخچال بگذاريد و صبح قبل از خوردن هر چيز ديگري، آن را بنوشيد.
۳. تقويت گلبول‌هاي قرمز
آهن عنصر ضروري و مورد نياز بدن است و بدون آن، بدن نمي‌تواند به اندازه‌ي كافي، گلبول‌هاي قرمز توليد كند. گلبول‌هاي قرمز حاوي هموگلوبين هستند.
هموگلوبين در ساختارِ خودِ عنصر آهن قرار دارد و نقش آن انتقال اكسيژن به سرتاسر بدن است. بسياري از افراد تصور مي‌كنند مصرف اكسيژن با ورود آن به ريه‌ها، پايان مي‌يابد، اما اكسيژن بايد كل بدن را طي كند و به تمام سلول‌ها و اندام‌هاي بدن برسد تا به آنها توانايي كار كردن بدهد.
همان‌طور كه مي‌توانيد تصور كنيد، كمبود اكسيژن منجر به كاهش عملكرد بدن مي‌شود و در نهايت، خستگي را به همراه دارد. به اين وضعيت، كم‌خونيِ ناشي از فقر آهن مي‌گويند. براي مقابله با آن، با برگ‌هاي گزنه (ترجيحا برگ‌هاي تازه، اما برگ‌هاي خشك هم مؤثر هستند) چاي درست كنيد. گزنه سرشار از آهن و ويتامين C است.
وجود ويتامين C در اين گياه ضروري است، زيرا ثابت شده است كه ويتامين C به افزايش جذبِ آهنِ غيرِ-هِم (ناخون‌آهن) كه هميشه به راحتيِ خون‌آهن جذب نمي‌شود، كمك مي‌كند. افزودنِ مقداري قاصدك، محتواي آهن اين چاي را بيشتر مي‌كند، اما يادتان باشد طعم اين چاي تلخ است، بنابراين بهتر است آن را با عسل ميل كنيد.
مواد لازم:
- ۱ فنجان قاصدك و گزنه‌ي تازه يا ۲ قاشق چاي‌خوري قاصدك و گزنه‌ي خشك؛
- ۱ فنجان آب جوش تازه؛
- ليوان مورد علاقه؛
- عسل.
دستورالعمل:
قاصدك و گزنه را داخل ليوان بريزيد، سپس آب جوش را به آن اضافه كنيد و روي ليوان را بپوشانيد. پس از ده دقيقه، چاي گياهي شما آماده است. قبل از نوشيدن، گياهان را از داخل ليوان خارج كنيد، مقداري عسل به آن اضافه كنيد و اين چاي را دو بار در روز بنوشيد.
۴. مصرف جينسِنگ
احتمالا معروف‌ترين گياه علفي چيني، جينسِنگ است؛ نام ثقيلي كه با در نظر گرفتن طب گياهان سنتي چيني، قدمتِ آن به صدها هزار سال قبل باز مي‌گردد. اين گياه سرشار از گونه‌هاي هميشه‌سبز و حاوي تركيبات طبيعي است.
جينسنگ جايگاه ويژه‌اي در تاريخ دارد، اگرچه گونه‌هاي زياد آن، شايد شما را گيج كند. جينسنگ به هر يك از ۱۱ گونه‌‌ي هميشه‌سبز از طبقه‌ي پاناكس اشاره دارد. اين گياه در آمريكاي شمالي، همين‌طور آسياي شرقي پيدا شده است.
جينسنگ اغلب به عنوان يك گياه «آداپتوژن» در نظر گرفته مي‌شود، به اين معنا كه به سازگاري بدن با استرس كمك مي‌كند، خواه اين استرس ناشي از قرار گرفتن در معرض سرما يا گرماي شديد باشد، خواه به خاطر گرسنگي يا خستگي. تصور مي‌شود اين گياه با بهبود بخشيدن عملكرد سيستم آدرنال، به رويارويي بدن با استرس كمك مي‌كند.
وقتي صحبت از واكنش هورموني به استرس مي‌شود، سيستم آدرنال، مركز فرماندهي بدن است. كورتيزول، هورمون «استرس» مي‌تواند بر كيفيت خواب ما اثر بگذارد و تعيين‌كننده‌ي به خواب رفتنِ دوباره‌ي ما در شب باشد، زيرا با ترشح هورمون كورتيزول، ملاتونين سركوب مي‌شود.
ما براي داشتنِ چرخه‌ي منظم خواب و بيداري به ملاتونين نياز داريم. اگر سطح كورتيزول بالا باشد، حتي پس از استراحت كامل، احساس خستگي مزمن ميكنيم. صبح‌ها، سطح كورتيزول بدن ما در نقطه‌ي اوج خود قرار دارد و سپس به تدريج در طول روز، كم مي‌شود، اما اگر سطح آن بالا باقي بماند، اين ريتم روزانه، همين‌طور خواب باارزشي كه براي سرحال شدن به آن نياز داريم، مختل مي‌شوند. دريافت مقدار كمي جينسنگ ممكن است به تنظيم كورتيزول و عملكرد درست بدن، كمك كند.
مواد لازم:
- ۱ قاشق چاي‌خوري ريشه‌ي خشك جينسنگ يا ۲٫۵۴ سانتي‌متر ريشه‌ي تازه‌ي جينسنگ؛
- ۱ فنجان آب تازه؛
- عسل يا آبليمو در صورت تمايل.
دستورالعمل:
۲٫۵۴ سانتي‌متر از ريشه‌ي جينسنگ را به قطعات كوچك برش بدهيد يا يك قاشق چاي‌خوري ريشه‌ي خشك آن را داخل صافيِ چاي در فنجان قرار دهيد. آب جوش را به آن اضافه كنيد و رويِ فنجان را بپوشانيد. پس از ده دقيقه، آن را به جاي قهوه يا چاي صبحانه، به همراه عسل يا آبليمو بنوشيد. براي اينكه شاهد اثرات جينسنگ باشيد، بايد اين نوشيدني را هر روز بنوشيد.
۵. مصرف بيشتر مركبات
تقريبا تمام انواع مركبات دوست‌داشتني هستند. از آب ليمو شيرين گرفته تا آب پرتقال و تمام آب‌ميوه‌هاي ديگر كه هميشه به عنوان درمان‌هاي خانگي مورد استفاده‌ي ما بوده‌اند. براي درمان بي حالي و كسالت توصيه ميكنيم روز خود را با يك ليوان آب ليموترش آغاز كنيد.
عطر ليموي ترش تازه درون ليوان آب به تنهايي مي‌تواند شما را سرحال كند و جذبِ آب، شما را براي يك روز عالي آماده كند. خواص ليموترش بي‌شمار است. آب ليموترش به بهبود شماري از بيماري‌ها كمك مي‌كند، مثلا از يبوست پيشگيري مي‌كند، اما خاصيت ديگرش اين است كه به يك بدن خسته، جان تازه‌اي مي‌دهد.
اگر احساس مي‌كنيد در اواسط روز بي‌حال هستيد، يك ليوان ديگر آب ليموترش درمان بي حالي و كسالت شماست. نمي‌توان همه‌ي عناصر شيميايي و مولكولي آب ليموترش را كه با خستگي مبارزه مي‌كنند، برشمرد، فقط مي‌توان گفت كه در ميان تمام مركبات، انرژي‌بخش بودن و خواص درماني اين نوشيدني اثبات شده است.
نكته: فرق ميان آب ليموترش و ليموناد در اين است كه ليموناد حاوي شكر است اما آب ليموترش حاوي شكر نيست.
دستورالعمل:
آب نصف يك ليموترش تازه را بگيريد و به يك ليوان آب اضافه كنيد. اگر زمستان است، از آب گرم و اگر تابستان است، از آب سرد و يخ استفاده كنيد. دو بار در روز اين نوشيدني را بنوشيد و يك ليوانِ آن را به اواسط روز كه احساس خستگي مي‌كنيد، اختصاص بدهيد.
۶. درست كردنِ نوشيدني انرژي‌زاي خانگي
به نوشيدنيهاي انرژي‌زاي بيرون عادت نكنيد. اين نوشيدني‌ها يكي از به‌دردنخورترين محصولاتي هستند كه در سال‌هاي اخير در بازار رواج پيدا كرده‌اند. شما مبلغ نامعقولي را بابت چيزي پرداخت مي‌كنيد كه ضررش بيشتر از منفعتش است.
در حقيقت، اين نوشيدنيهاي غيرطبيعي بر مشكلات فيزيكي ما مي‌افزايند. پس بهتر است خودتان نوشيدنيهاي انرژي‌زا درست كنيد كه هم طعم طبيعي‌تري دارند و هم در بهبود سلامتي‌تان اثر واقعي دارند و شما را به همان انرژي طولاني‌مدتي كه به دنبالش هستيد، مي‌رسانند.
۷. آشتي با يوگا
تصور مردم عادي از يوگا، مانند بسياري از چيزهايي كه مُد روز مي‌شوند، قدري تحريف شده است. اگر به سراغ يوگا نمي‌رويد، چون فكر مي‌كنيد مُدي است كه يك عده جوان را قبل از جمع شدن در كافه، جذب خود مي‌كند، زودتر اين فكر را از سرتان بيرون كنيد.
بدون شك، جوانان امروز به يوگا اهميت زيادي مي‌دهند، اما سابقه‌ي اين ورزش تقريبا به قرن پنجم و ششم پيش از ميلاد بازمي‌گردد، خيلي پيشتر از رواج شلوارهاي كشي در جامعه‌ي غربي. يوگا نه فقط يك نوع ورزش فيزيكي است، بلكه يك ورزش روحي هم به حساب مي‌آيد.
اين ورزش به آرامش ذهن، تمركز روي تنفس و آرام كردن آشفتگي‌هاي دروني كمك مي‌كند. بخش فيزيكي يوگا، مانند بسياري از انواع ورزش‌ها، در واقع تقويت‌كننده‌ي انرژي شماست. تركيب ورزش فيزيكي و روحي به شما حس تولد دوباره مي‌دهد.
اين ورزش در واقع به عنوان گونه‌اي داروي جايگزين براي مبارزه با خستگي مزمن شناخته شده است. حتي نياز نيست براي انجام اين ورزش به كلاسي ملحق شويد (اگرچه داشتن مربي بد نيست) و مي‌توانيد آن را در خانه هم انجام بدهيد و از فوايد يوگا براي سلامتي بهره‌مند شويد.
ملزومات:
- كمي انضباط فردي!
دستورالعمل:
بخش مُد روز بودن اين ورزش را فراموش كنيد و فقط امتحانش كنيد. حالت‌هاي خاصي وجود دارند كه به انرژي بخشيدن به شما كمك مي‌كنند، از قبيل حالت درخت، سگ سر پايين و مار كبري. برخي از حركات يوگا نيازمند تمركز و دقت هستند و برخي ديگر از آنها بيشتر براي تقويت عضلات و افزايش انعطاف‌پذيري انجام مي‌شوند، اما همگي آنها براي درمان بي حالي و كسالت مفيد هستند.
در مورد اسپاي مو بيتر بدانيد