براي خيلي از افراد پيش مي‌آيد كه بي دليل دچار چاقي سريع بشوند.
بسياري از كساني كه مي‌خواهند وزن خود را بالا ببرند، خيلي سريع و بدون فكر و برنامه شروع مي‌كنند به خوردن غذاي زياد.
به خصوص كساني كه لاغر نيستند، اما دوست دارند عضله بگيرند، خيلي معمول است كه در اين دام بيفتند و با پرخوري بدون برنامه، بجاي اندامي حجيم به بدني چاق برسند.
هيچ كس دوست ندارد شكمش بزرگ شود، يا با تجمع چربي در اطراف اندام‌هاي داخلي سلامتي خود را به خطر بيندازد.
كساني كه در دوره حجمي مي‌خواهند وزن اضافه كنند، بيشتر تمايل دارند عضلات خود را حجيم كنند. اما چرا مسير اشتباه را مي‌روند؟ اين مقاله در مورد همين موضوع است.
چرا وزن يكباره بالا مي‌رود؟
همه افراد به صورت تناوبي كاهش و افزايش وزن را تجربه مي‌كنند. به خصوص كساني كه هر روز روي ترازو مي‌روند ممكن است از نيم تا يك كيلو افزايش وزن احساس بدي پيدا كنند.
اين نوسانات وزن طبيعي هستند. اما اگر در يك دوره كوتاه بدون هيچ تغيير خاصي ناگهان وزنتان بالا برود ممكن است دلايلي داشته باشد:
- تغيير در الگوي غذايي و مصرف بيش از اندازه غذا
- قاعدگي در بانوان
- يائسگي
- افزايش سن و كند شدن متابوليسم
- كاهش يكباره ميزان فعاليت بدني
- احتباس آب به خصوص به خاطر مصرف بيش از حد نمك
- استرس و افسردگي
- بي‌خوابي
اما اگر چاقي سريع در شما به خاطر اين دلايل نيست، حتما با يك متخصص در مورد وزن خود مشورت كنيد.
دارويي كه مصرف مي‌كنيد، شايد علت چاقي سريع شماست
برخي داروها مي‌توانند باعث چاقي سريع شما بشوند. اگر به دليل بيماري خاصي مصرف يك دارو را شروع كرده‌ايد و مي‌بينيد كه وزنتان دارد به سرعت بالا مي‌رود، شايد مشكل از همين داروها باشد.
به خصوص داروهايي كه براي درمان تشنج، ديابت، فشار خون بالا و افسردگي تجويز مي‌شوند معمولا باعث چاقي سريع مي‌شوند.
هرگز بدون مشورت با پزشك داروي خود را قطع نكنيد. بلكه سعي كنيد با اصلاح رژيم و افزايش تحرك (در صورتي كه از نظر پزشك معالج ايرادي ندارد) وزن خود را كنترل كنيد.
در هر صورت، اگر اخيرا مصرف داروي جديدي را شروع كرده‌ايد و همزمان شاهد افزايش وزن خود هم هستيد، از پزشك در مورد احتمال تاثير اين دارو سوال كنيد و ببينيد آيا امكان دارد كه روشي ديگر را به شما پيشنهاد كند يا خير؟
بي‌خوابي و چاقي سريع
پژوهش‌ها نشان داده‌اند كه بي‌خوابي به چاقي منجر مي‌شود. تغيير در ساعت‌هاي خواب معمولا باعث مي‌شود كه افراد بيش از اندازه غذا بخورند و وزنشان بالا برود.
يك مطالعه ثابت كرد كساني كه كم‌تر از حد طبيعي مي‌خوابند تمايل بيشتري به مصرف كربوهيدرات مازاد دارند. يعني بيش از چيزي كه براي تامين انرژي روزانه به آن نياز دارند. مصرف غذا بيش از حد نياز، مهم‌ترين دليل ايجاد چاقي سريع است.
كساني كه خيلي دير مي‌خوابند، معمولا بعد از شام بيشتر از سايرين به ريزخواري و خوردن خوراكي مي‌پردازند.
هر چيزي كه بتواند روي الگوي خواب شما اثر بگذارد، ممكن است به چاقي منجر شود.
- شايد به خاطر شغل جديد مجبور هستيد صبح‌ها زودتر بيدار شويد بدون آن كه زودتر به رخت‌خواب برويد.
- شايد در خانه جديد احساس آرامش سابق را نداريد و خوابتان عميق نمي‌شود.
- ممكن است به دليل وارد شدن به يك رابطه جديد تا ديروقت بيدار بمانيد و با طرف مقابل گفت‌وگو كنيد.
پس قبل از هر چيزي بررسي كنيد كه آيا عاملي جديد باعث شده الگوي خواب شما دستخوش تغيير شود يا خير.
ترك سيگار و افزايش وزن ناگهاني
كساني كه سيگار را ترك مي‌كنند در مواردي دچار چاقي سريع مي‌شوند.
سيگار اشتها را كور مي‌كند و تمايل به خوردن غذا كم مي‌شود. از سوي ديگر ترك سيگار فرايندي پراسترس است. در نتيجه ممكن است به خاطر استرس زياد، فرد بيش از اندازه غذا بخورد و همين موضوع دليلي شود براي بالا رفتن وزن.
برخي از افراد عادت سيگار را به خوردن جايگزين مي‌كنند. آن‌ها ممكن است بجاي هر نخ سيگار، مقداري آجيل يا ميوه بخورند. اما حواسشان به كالري دريافتي در طول روز نباشد.
برخي افراد در ماه اول يك كيلوگرم افزايش وزن را تجربه مي‌كنند. اين موضوع ممكن است به مدت سه ماه ادامه داشته باشد. اما پژوهش‌ها نشان مي‌دهد بعد از ماه ششم ديگر چاقي ناشي از ترك سيگار وجود نخواهد داشت.
توجه كنيد كه ترك سيگار يك تصميم عاقلانه است كه براي سلامتي شما فوايد زيادي دارد. و افزايش وزن ناشي از ترك سيگار هميشگي نخواهد بود. پس بهتر است مدتي را صبر كنيد تا شرايط دوباره عادي شود.
نكته ديگر اين است كه از ترس افزايش وزن به سيگار كشيدن ادامه ندهيد. ۱۶ درصد از كساني كه سيگار را ترك مي‌كنند در سال اول دچار كاهش وزن نيز مي‌شوند. هر چند در همين مطالعه، ۱۳ درصد افراد بيش از ۱۰ كيلوگرم افزايش وزن در يك سال را تجربه كردند. يعني تغيير وزن، فرد به فرد فرق مي‌كند.
اختلالات هورموني و چاقي سريع
بعضي خانم‌ها ممكن است بيش از حد طبيعي هورمون مردانه ترشح كنند. اين افراد با قاعدگي نامنظم، وجود موهاي زائد بيش از اندازه، نازك شدن و ريزش موهاي سر، آكنه و لك روي سينه و گردن روبرو مي‌شوند.
چنين بانواني بيش از سايرين استعداد چاقي دارند.
البته در مواردي ممكن است مشكل راه حل قطعي نداشته باشد. در برخي موارد هم پزشك مي‌تواند به كمك دارو، تعادل هورموني را باز گرداند.
با اين وجود تغيير در سبك زندگي، انتخاب تغذيه سالم، دوري از استرس، خواب كافي و تحرك بدني كمك زيادي به تعادل هورمون‌ها و كنترل وزن مي‌كند. به خصوص كه مي‌شود از چاقي سريع پيشگيري كرد.
نارسايي قلبي
نارسايي قلبي مي‌تواند باعث چاقي سريع به خصوص همراه با تورم در نواحي خاص از بدن شود.
تورم معمولا در اطراف شكم، زانوها و پاها رخ مي‌دهد. اين تورم همراه با افزايش وزن ممكن است نشانه پايين آمدن سرعت گردش خون به خاطر نارسايي قلبي باشد.
يك تا يك و نيم كيلو افزايش وزن در ۲۴ ساعت يا ۲.۵ كيلو در يك هفته مي‌تواند از نشانه‌هاي نارسايي قلبي باشد.
هرچند در صورتي كه اين تغيير وزن تنها يك نوسان گذرا باشد و وزن به شرايط عادي بازگردد و نيز فرد علائم ديگري را نداشته باشد، وضعيت طبيعي است. هر چند مشورت با پزشك ايرادي ندارد.
علائمي مثل سرفه مداوم، احساسي تنگي نفس در شرايط استراحت، گيجي، بي‌اشتهايي و مشكل در خوابيدن نيز با نارسايي قلبي در ارتباط هستند.
اگر تمام اين علائم با تورم و چاقي سريع همراه شد، حتما به دكتر مراجعه كنيد.
نارسايي كليوي
مشكل كليوي هم مي‌تواند همراه با تورم در پاها و نيز افزايش وزن همراه باشد.
به دليل نارسايي در كليه، بدن قادر به دفع مايعات و مواد زائد نيست. در نتيجه اين مايعات در بدن باقي مي‌مانند و وزن بالا مي‌رود.
خستگي، به ندرت ادرار كردن، فوم مانند شدن ادرار، خارش، از دست دادن اشتها، گرفتگي عضلات، درد مفصل، سردرد و مشكل در تمركز از جمله نشانه‌هاي نارسايي كليوي است.
اگر اين نشانه‌ها را همراه با افزايش وزن تجربه كرديد بهتر است با پزشك متخصص مشورت كنيد.
مشكلات تيروئيد و افزايش وزن ناگهاني
تيروئيد پركار هم باعث مي‌شود كه متابوليسم كند شود و همين موضوع وزن را بالا مي‌برد.
خستگي مداوم، احساس سرما، پوست و موي خشك، ناخن‌هاي شكننده، مفاصل سفت و درد در عضلات و يبوست از علائم تيروئيد پر كار است.
اما حتي كساني كه مشكلات متابوليك از جمله پركاري تيروئيد دارند هم قادرند با يك برنامه درست براي تغذيه و تمرين وزن خود را كنترل كنند.
درست است كه اين افراد استعداد بيشتري براي چاقي دارند، اما نبايد چاق شوند يا چاق بمانند.
دلايل ديگر براي چاقي سريع
مواردي كه اشاره كرديم براي كساني است كه نيت نكرده‌اند وزن خود را بالا ببرند، اما يكباره با افزايش وزن سريع مواجه مي‌شوند.
اما عده‌اي هم هستند كه مي‌خواهند با تغذيه بيشتر حجم بگيرند. اما بجاي رشد عضلات، شكمشان بزرگ مي‌شود.
اين موضوع هم دلايلي دارد كه به اختصار به آن‌ها مي‌پردازيم.
تركيب نادرستي از مواد غذايي
كساني كه مي‌خواهند وزن خود را بالا ببرند براي ساختن عضله به پروتئين نياز دارند. اما يك مشكل وجود دارد. پروتئين شما را به سرعت سير مي‌كند و تا مدتي طولاني احساس گرسنگي نمي‌كنيد. براي همين ممكن است بجاي غذاي بيشتر، اتفاقا كم‌تر از قبل غذا بخوريد.
به همين دليل بسياري از افراد فكر مي‌كنند با پروتئين كم و كربوهيدرات و چربي مي‌شود وزن را به سرعت بالا برد. اما در اين وضعيت مشكل بزرگ‌تري پيش مي‌آيد. بدن به پروتئين كافي براي ساختن عضلات دسترسي نخواهد داشت.
مشكل اين نيست كه پروتئين بخوريم يا كربوهيدرات. موضوع اصلي اين است كه بدانيم از هر كدام بايد چقدر و به چه صورت استفاده كنيم.
براي يك افزايش وزن اصولي شما به تمام گروه‌هاي غذايي نياز داريد. اگر اين گروه‌ها در تناسب و تعادل با هم مصرف شوند، بدون مشكل قادر خواهيد بود وزن خود را بالا ببريد.
خوردن كالري بي‌كيفيت
دوستي داشتم كه مي‌خواست كمي وزن بگيرد. او هر روز دونات و نوشابه و فست‌فود مي‌خورد. باور داشت كه اين خوراكي‌ها چاق‌كننده هستند و اگر مي‌خواهد وزنش بالا برود، پس دليلي ندارد كه از خوراكي‌هاي پركالري پرهيز كند.
بله. پيتزا، سوسيس، نوشابه، سيب‌زميني سرخ‌كرده و شكر كالري زيادي دارند. اما سوال اينجا است كه اين خوراكي‌هاي چقدر ارزش غذايي دارند؟
اگر تمام روز فقط آب قند بخوريد، مقدار زيادي كالري به بدن شما مي‌رسد. اما اين حجم از قند (بدون مواد غذايي با ارزش) مشكلات زيادي برايتان به وجود مي‌آورد. چاقي سريع و بزرگ شدن شكم تنها يكي از اين مشكلات است. كبد چرب، افزايش احتمال ابتلا به ديابت و بالا رفتن كلسترول و چربي خون هم از عوارض ديگر مصرف كالري بي‌كيفيت است.
نبود تناسب ميان تغذيه و تمرين
بدن شما اگر مجبور نباشد، عضله نمي‌سازد. حتي اگر اندام عضلاني داشته باشيد و از اين عضلات استفاده نكنيد، تمايل طبيعي بدن به از بين بردن اين عضلات است.
ساخت و نگه‌داري از عضلات انرژي زيادي از بدن مي‌گيرد. براي همين بدن شما فقط عضلاتي را نگه مي‌دارد كه بداند به آن نياز دارد.
پس براي داشتن اندامي عضلاني از يك سو بايد اين انرژي زياد را در اختيار بدن خود بگذاريد. از سوي ديگر به بدنتان يادآوري كنيد كه اين عضلات را لازم داريد.
اگر فقط بخوريد، اما هيچ تحركي نداشته باشيد، طبيعي است كه بدن شما بيشتر از ساخت عضلات، به صورت چربي كالري را براي آينده ذخيره كند. يعني بدون آن كه دست و پاهايتان پر شود، شكم و پهلويتان بزرگ خواهد شد.
نداشتن استراحت كافي
گفتيم كه بدون ورزش و تنها به خوردن و خوردن ريسك چاقي سريع بالا مي‌رود. اما برعكس اين ماجرا هم صادق است.
بسياري از تازه‌كارها ۷ روز هفته را به باشگاه مي‌روند، بسيار كم مي‌خوابند، زندگي پراسترسي را تجربه مي‌كنند و اميد دارند كه عضله هم بسازند.
كم‌خوابي و استرس باعث ترشح هورمون كورتيزول مي‌شود. اين هورمون مسئول ذخيره چربي در بدن نيز هست.
اما نداشتن استراحت و روزهاي دور از باشگاه هم فكر خوبي نيست. در باشگاه شما تارهاي عضلاني را تخريب مي‌كنيد. برنامه اين است كه بدنتان با تجديد اين رشته‌ها، عضلاتي حجيم‌تر و قوي‌تر بسازد.
اگر استراحت نكنيد، كار تخريب انجام مي‌شود و كار بازسازي نه. در يك برنامه حجمي، خواب و استراحت همان‌قدر مهم است كه تغذيه و تمرين.
مصرف الكل و چاقي سريع
الكل يكي از بدترين خوراكي‌هايي است كه مي‌تواند به بدن شما وارد شود. وقتي الكل مصرف مي‌كنيد معمولا مقدار زيادي قند (مثلا همراه با آبميوه) و چربي ( به صورت مزه) هم مي‌خوريد.
اما اولويت بدن اين است كه الكل را از بدن شما دفع كند. به همين دليل بيشتر از معمول ادرار مي‌كنيد و تعرق شما بالا مي‌رود. مصرف قند و چربي موقتا متوقف مي‌شود و بدن سعي مي‌كند از الكل به عنوان منبع انرژي استفاده كند.
افزايش وزن ناگهاني
اما نمي‌تواند قند و چربي را يكباره دور بريزد. براي همين كبد شما بايد به سرعت اين كالري اضافي را به صورت چربي قابل ذخيره در بياورد.
به ساده‌ترين زبان، الكل سيستم گوارشي شما را كاملا به هم مي‌ريزد و بجاي گرفتن عضلات، شكم شما را بزرگ مي‌كند. همان شكمي كه به شكمِ عرق‌خوري مشهور است.
كنترل چاقي سريع
به سادگي مي‌توانيد وزن خود را بالا ببريد بدون آن كه خود را در معرض ريسك چاقي سريع قرار بدهيد.
تنها كافي است كه از يك برنامه غذايي متعادل، تعداد وعده‌هاي بالا و ميان‌وعده‌هاي سالم استفاده كنيد.
از سوي ديگر با تمرين منظم، كالري را به جاي شكم به سوي عضلات راهنمايي كنيد.
همچنين با خواب و استراحت كافي و داشتن زمان‌هايي براي ريلكسيشن و آرامش مطمئن شويد كه بدن شما براي بازسازي عضلات فرصت كافي دارد.
در مورد اسپاي مو بيتر بدانيد